Kręgosłup podstawowe informacje
Ludzki kręgosłup zbudowany jest z 24 pojedynczych kręgów, kości krzyżowej oraz guzicznej.
Podstawowe funkcje kręgosłupa
- Ochrona rdzenia kręgowego;
- Zapewnienie ruchomości;
- Przenoszenie obciążeń głowy i tułowia na obręcz miedniczą.
Odcinki kręgosłupa
Kręgosłup dzieli się na pięć różniących się od siebie odcinków:
- Szyjny – „C” – Cervical – 7 kręgów.
- Piersiowy – „Th” – Thoracic – 12 kręgów.
- Lędźwiowy – „L” – Lumbar – 5 kręgów.
- Kość krzyżowa – „S” – Pelvic – 5 kręgów.
- Kości guziczne – „Co” – Coccygis – 4 -5 kręgi.
Krzywizny kręgosłupa
Każdy odcinek kręgosłupa charakteryzuje się swoistym wygięciem w płaszczyźnie strzałkowej.
Wyróżniamy:
- Lordozę szyjną;
- Kifozę piersiową;
- Lordozę lędźwiową;
- Kifozę krzyżową.
Podstawowym zadaniem krzywizn jest amortyzowanie obciążeń osiowych – sił ściskających – działających na kręgosłup.
Kręgi
Kręgosłup zbudowany jest z 24 sąsiadujących ze sobą pojedynczych kręgów, kości krzyżowej i zrośniętych ze sobą kręgów guzicznych. W budowie poszczególnych kręgów występują różnice charakterystyczne dla każdego odcinka kręgosłupa. Jednakże każdy kręg posiada następujące cechy wspólne:
- Trzon kręgu;
- Łuk kręgu;
- Siedem wyrostków.
Z połączenia łuku kręgu z trzonem powstaje otwór kręgowy. Suma otworów wszystkich kręgów tworzy kanał kręgowy, w którym znajduje się rdzeń kręgowy i opony rdzenia kręgowego.
Jednostka funkcjonalna kręgosłupa
Jednostka funkcjonalna kręgosłupa jest najmniejszym odcinkiem kręgosłupa, wykazującym typowe właściwości mechaniczne całego kręgosłupa. Tworzy ją para sąsiadujących kręgów – górny i dolny – w raz z przylegającymi tkankami miękkimi – mięśnie, więzadła, krążek międzykręgowy.
Stawy kręgosłupa
W ludzkim kręgosłupie występują 23 pary połączeń stawowych. Stawy kręgosłupa utworzone są z połączenia wyrostków stawowych sąsiadujących kręgów. Każdy kręg posiada parę powierzchni stawowych – górną i dolną – która łączy się z przylegającą powierzchnią stawową kręgu sąsiedniego. Para górnych powierzchni jednego kręgu łączy się z parą dolnych powierzchni kręgu leżącego powyżej. Stawy kręgosłupa rozpoczynają się od połączenia kręgosłupa z czaszką – staw szczytowo – potyliczny. Ostatni staw występuje pomiędzy kością krzyżową i piątym kręgiem lędźwiowym. Połączenie kości krzyżowej z kością guziczną utworzone jest za pomocą chrząstkozrostu.
Więzadła kręgosłupa
W kręgosłupie wyróżniamy następujące systemy więzadłowe:
Długie systemy więzadłowe
- Więzadła podłużne – przednie i tylne (lig. longitudinale anterius et posterius). Przebiegają na trzonach kręgowych.
Więzadło podłużne przednie – silna szeroka taśma. Pokrywa przednią powierzchnię trzonów. Przebiega od podstawy czaszki do kości krzyżowej, stopniowo poszerzając się i grubiejąc. Funkcja więzadła podłużnego przedniego – hamuje nadmierny wyprost kręgosłupa.
Więzadło podłużne tylne – mniej masywne od przedniego. Biegnie po tylnej stronie trzonów kręgów – zwróconej do kanału kręgowego. Zrasta się z krążkami międzykręgowymi poszerzając się na ich wysokości. Funkcja więzadła podłużnego tylnego – Napina się podczas zgięcia kręgosłupa i hamuje nadmierny ruch zgięcia.
2. Więzadło nadkolcowe (lig. supraspinale). Biegnie wzdłuż wyrostków kolczystych od VII kręgu szyjnego do grzebienia krzyżowego pośrodkowego. Funkcja więzadła nadkolcowego – Hamuje nadmierne zgięcie kręgosłupa.
3. Więzadło karkowe (lig. nuchae). Szczątkowe u człowieka a bardzo dobrze rozwinięte u czworonogów z racji większej potrzeby podtrzymywania wiszącej głowy. Przebiega od grzebienia potylicznego zewnętrznego wzdłuż wyrostków kolczystych od III do VII kręgu szyjnego. Funkcja więzadła karkowego u człowieka jest w zaniku natomiast pierwotnie służyło do podtrzymywania głowy.
Więzadła krótkie kręgosłupa
Więzadła krótkie przebiegają pomiędzy sąsiadującymi kręgami. Wyróżniamy następujące więzadła krótkie: żółte, międzypoprzeczne, międzykolcowe.
Więzadła żółte (ligg. flava). Nazwa więzadeł związana jest z ich żółtym zabarwieniem. Przebiegają między łukami sąsiadujących kręgów i zamykają od tyłu kanał kręgowy. Zbudowane są z tkanki łącznej sprężystej. Funkcja więzadeł żółtych – Dzięki posiadanej sprężystości prostują zgięty kręgosłup.
Więzadła międzypoprzeczne (ligg. intertransversaria). Biegną po obu stronach kręgów pomiędzy sąsiadującymi wyrostkami poprzecznymi. Funkcja więzadeł międzypoprzecznych – Hamują nadmierne zgięcia boczne kręgosłupa.
Więzadła międzykolcowe (ligg. interspinalia). Występują w postaci błon rozłożonych w płaszczyźnie strzałkowej. Łączą ze sobą sąsiadujące wyrostki kolczyste. Najszersze i najmocniejsze są w odcinku lędźwiowym z uwagi na największą w tej części kręgosłupa odległość dzielącą sąsiadujące wyrostki kolczyste.
Więzadła krzyżowo – guziczne – grzbietowe, brzuszne i boczne. Wzmacniają połączenie stawowe pomiędzy kością krzyżową i kością guziczną. Połączenie to często ulega skostnieniu. Pozostające w ruchomości połączenia pomiędzy I i II kręgiem guzicznym mają znaczenie podczas porodu. Odgięcie się kości guzicznej ku tyłowi zwiększa wymiar prosty płaszczyzny wychodu miednicy podczas aktu porodu.
W powyższym opracowaniu celowo zostały pominięte więzadła miednicy i stawów krzyżowo – biodrowych. Zostaną one opracowane w oddzielnym materiale. Podobnie jak system mięśniowy.
